Tο Πάσχα ή «Λαμπρή», η μεγαλύτερη γιορτή της Χριστιανοσύνης, στη Ζάκυνθο γιορτάζεται με ξεχωριστό τρόπο, και τα ιδιαίτερα τοπικά έθιμα καθιστούν τον εορτασμό μοναδικό και πόλο έλξης εκατοντάδων τουριστών.Οι θρησκευτικές εκδηλώσεις στη Ζάκυνθο χαρακτηρίζονται από την επτανησιακή πολυφωνική εκκλησιαστική μουσική και από έθιμα που έχουν βαθιές τις ρίζες τους στη θρησκευτική πίστη.
Πασχαλινό Μήνυμα Μητροπολίτη Ζακύνθου κ. Διονυσίου
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ
Άγιο Πάσχα 2025
Προς
το Τίμιο Πρεσβυτέριο, τις Μοναστικές Αδελφότητες και τον Ευσεβέστατο Λαό της εν Ζακύνθω Εκκλησίας
«Δεῦτε πόμα πίωμεν καινόν, οὐκ ἐκ πέτρας ἀγόνου τερατουργούμενον, ἀλλ’ ἀφθαρσίας πηγήν ἐκ τάφου ὀμβρήσαντος Χριστοῦ, ἐν ᾧ στερεούμεθα».
Η αγάπη του Θεού, αγαπητοί μου, μάς προσκαλεί για άλλη μια φορά να μετέχουμε στην αναστάσιμη παρουσία Του. Αποτελεί καινούργιο ποτό, που δεν πηγάζει από άνυδρο τόπο, όπως τότε στην έρημο επί Μωυσέως, αλλά αποτελεί πηγή της αφθαρσίας. Πώς θα μπορούσε, άλλωστε, να γίνει διαφορετικά, αφού ο Αναστάς Κύριος αποτελεί την ίδια τη ζωή, που νικά τον θάνατο και προσφέρει την βασιλεία Του σε όλους εμάς, που επιθυμούμε να τον ακολουθήσουμε. Ουσιαστικά, μάς καθιστά ικανούς να βιώσουμε το καθ’ ομοίωσιν, γενόμενοι κατά χάριν θεοί.
Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε πλασμένοι κατ’ εικόνα αυτού του Θεού, δηλαδή αποτελούμε τις έμψυχες εικόνες Του. Αυτό σημαίνει ότι φέρουμε τα χαρακτηριστικά εκείνα, με τα οποία συγγενεύουμε μαζί Του, με την προϋπόθεση να τα αναπτύξουμε και τελικά να θεωθούμε.
Με την πτώση όμως, αμαυρώθηκε το κατ’ εικόνα μας και χρειάζεται πλέον αγώνας για να αποκτήσουμε και πάλι τη χαμένη μας λαμπρότητα και δόξα, για την οποίαν έχουμε πλασθεί.
Μέσα σε αυτόν τον αγώνα αξιοποιούμε και τις χειροποίητες εικόνες της πίστεώς μας. Οι εικόνες αυτές παρουσιάζουν τις μορφές των αγίων προσώπων της πίστεώς μας, γεγονότα σημαντικά για τη θέωσή μας και μάς υπενθυμίζουν τον ουράνιο προσανατολισμό μας.
Εμείς, σεβόμενοι τις εικόνες, τις ασπαζόμαστε και τιμούμε τα πρόσωπα που παρουσιάζουν, αφού η τιμή προς εκείνα διαβαίνει. Αποτελούν ουσιαστικά τον δικό μας καθρέπτη, ο οποίος μάς δείχνει πώς έπρεπε να είμαστε και πώς είμαστε στην καθημερινότητά μας.
Τα πρόσωπα των Αγίων μας είναι εκείνα που μάς φανερώνουν τον στόχο μας, τις δυνατότητές μας, το πού μπορούμε να φθάσουμε μες από την προσπάθειά μας. Γι’ αυτό και νιώθουμε έντονη τη συγκίνηση μπροστά τους, ελεγχόμαστε από τις μορφές τους χωρίς να πιεζόμαστε, αγγίζουν τις πληγωμένες από τις αποτυχίες καρδιές μας με διάκριση, ενισχύοντάς μας στον αγώνα για τη θέωση.
Γι’ αυτό και δεν παραμορφώνουμε τις άγιες εικόνες για να δείξουμε τάχα την δική μας παραμόρφωση, αλλά παλεύουμε να μεταμορφωθούμε πνευματικά και να φθάσουμε στο πνευματικό κάλλος των ιερών μορφών των Αγίων μας.
Αυτός ο αγώνας πηγάζει από την Ανάσταση του Κυρίου μας και σημαίνει την δική μας ανάσταση από την πτώση στην αμαρτία, την αποτυχία και τη δυσμορφία, που προξενεί η πνιγηρή ατμόσφαιρα των αδυναμιών μας.
Αγαπητοί μου, ας τρέξουμε κοντά στον Χριστό, για να ξεδιψάσουμε πνευματικά και να απολαύσουμε το δώρο της νίκης της ζωής κατά του θανάτου, που μόνον Εκείνος μάς εγγυάται. Ας ξαναδώσουμε την πρέπουσα λαμπρότητα στο κατ’ εικόνα μας, ώστε να καταφέρουμε τη θέωση. Τότε, θα μπορούμε να μετέχουμε στην αναστάσιμη παρουσία του Κυρίου μας, αποδιώχνοντας κάθε δυσμορφία που επιφέρει η αμαρτία και η εμπάθειά μας.
Χριστός Ανέστη αγαπητοί! Αληθώς Ανέστη ο Κύριος!
Ο Μητροπολίτης
† Ο Ζακύνθου Διονύσιος Δ΄
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ι Ε Ρ Α Μ Η Τ Ρ Ο Π Ο Λ Ι Σ Ζ Α Κ Υ Ν Θ Ο Υ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΤΕΛΕΤΩΝ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ
Την Κυριακή των Βαϊων, ώρα 8 π.μ., θα τελεσθεί στον Ιερό Ναό του Αγίου Διονυσίου Αρχιερατική Θεία Λειτουργία.
· Την ίδια ημέρα, ώρα 7.30 μ.μ., στον ίδιο Ναό θα τελεσθεί η Ακολουθία του Νυμφίου.
Τη Μεγάλη Τρίτη, ώρα 7.30 μ.μ., θα τελεσθεί στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό η Ακολουθία του Νυμφίου.
Τη Μεγάλη Τετάρτη, ώρα 4 μ.μ., θα τελεσθεί το Μυστήριο του Ευχελαίου στο Γενικό Νοσοκομείο Ζακύνθου “ΑΓΙΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ” και ώρα 6.30 μ.μ. θα τελεσθεί το Ιερό Ευχέλαιο στον Ιερό Ναό του Αγίου Διονυσίου.
Τη Μεγάλη Πέμπτη, ώρα 8 π.μ., θα τελεσθεί στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Νικολάου ο Εσπερινός και η Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου.
· Την ίδια ημέρα, ώρα 7.30 μ.μ., θα τελεσθεί στον Ιερό Ναό Αγίου Διονυσίου η Ακολουθία του Όρθρου της Mεγάλης Παρασκευής (Άγια Πάθη).
Τη Μεγάλη Παρασκευή, ώρα 8 π.μ., θα τελεσθεί στον Ιερό Ναό Αγίου Διονυσίου η Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και στη συνέχεια, ώρα 10.15 π.μ., η Ακολουθία του Εσπερινού (Αποκαθήλωση).
· Την ίδια ημέρα, ώρα 2 μ.μ., θα γίνει με κατάνυξη και μεγαλοπρέπεια από τον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου του Μώλου (Πλατεία Σολωμού), η επίσημη Λιτάνευση του Εσταυρωμένου στην πόλη, κατά το ζακυνθινό Τυπικό.
· Την ίδια ημέρα, ώρα 7.30 μ.μ., θα τελεσθεί στον Ιερό Ναό του Αγίου Διονυσίου η Ακολουθία του Όρθρου του Μεγάλου Σαββάτου (Επιτάφιος Θρήνος).
Το Μέγα Σάββατο, ώρα 2 μετά τα μεσάνυχτα, θα τελεσθεί στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Νικολάου η Ακολουθία του Όρθρου του Μεγάλου Σαββάτου (Επιτάφιος Θρήνος), και στη συνέχεια στις 04.15 π.μ. θα γίνει η επίσημη Λιτάνευση του Επιταφίου στην πόλη. Με την επιστροφή της πομπής στο Ναό θα ακολουθήσει ο Εσπερινός του Μεγάλου Σαββάτου, η πρώτη Ανάσταση (Γκλόρια) και η Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου.
· Την ίδια ημέρα, ώρα 11.15 μ.μ., θα τελεσθεί στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Νικολάου η Ακολουθία της Παννυχίδος, στις 11.45 θα γίνει η εκκίνηση της Ιεράς Πομπής από τον Ιερό Ναό για την Ακολουθία της Αναστάσεως στην πλατεία του Αγίου Μάρκου. Στη συνέχεια στον παραπάνω Ναό θα τελεσθεί η Αναστάσιμη Αρχιερατική Θεία Λειτουργία, η οποία θα περατωθεί, ώρα 01.30 το πρωί.
Την Κυριακή του Πάσχα, ώρα 8 π.μ., θα τελεσθεί στον Ιερό Ναό του Αγίου Διονυσίου Αρχιερατική Θεία Λειτουργία. Ακολούθως από ώρα 10 π.μ. έως 12 μ.μ. ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης, αφού ευλογήσει τα πασχαλινά αυγά θα δεχθεί τις ευχές του Λαού και των Αρχών στο Αρχονταρίκι της Μονής.
· Την ίδια ημέρα, ώρα 7.30 μ.μ., θα τελεσθεί στον Ιερό Ναό Αγ. Λαζάρου πόλεως, ο Εσπερινός του Πάσχα (Αγάπη) και στη συνέχεια θα γίνει η Λιτάνευση των Ιερών Εικόνων της Αναστάσεως και της Υπεραγίας Θεοτόκου της Γαλανούσας.
Την Δευτέρα του Πάσχα, ώρα 8 μ.μ. θα γίνει από τον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Ψηλώματος στον Ιερό Ναό Αγίας Τριάδος η Λιτάνευση των Ιερών Εικόνων της Αναστάσεως και της Υπεραγίας Θεοτόκου της Λαουρένταινας.
Σε όλες τις παραπάνω Ιερές Ακολουθίες και Τελετές θα προεξάρχει
ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ζακύνθου κ.κ. ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Δ΄.
Στις παραπάνω Ιερές Ακολουθίες και Τελετές καλούνται να παραστούν
ο ΛΑΟΣ και οι ΑΡΧΕΣ, κατά την καθιερωμένη τάξη.
Τις έξωθεν του Ιερού Ναού παρατάξεις, προς απόδοση των κανονισμένων τιμών, θα αποτελέσουν Τμήματα Προσκόπων και Οδηγών, αντιπροσωπείες Δημοτικών Σχολείων, Γυμνασίων, Λυκείων και Επαγγελματικών Σχολών, η Φιλαρμονική του Δήμου Ζακυνθου και οι Φιλαρμονικές Αλυκών και Αρτεμισίων.
Το γενικό πρόσταγμα των παρατάξεων θα έχει το Γραφείο Φυσικής Αγωγής Ζακύνθου.
Εκκλησιαστικοί Τελετάρχες ορίζονται ο Αιδεσιμολ. Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου Παναγιώτης Καποδίστριας, Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος της Ι.Μ.Ζ. και ο Αιδεσιμολ. Πρωτοπρεσβύτερος Χαράλαμπος Κυπριώτης, Ἀρχιερατικός Ἐπίτροπος πόλεως Ζακύνθου.
Θερμή παράκληση: Οι κ.κ. προσκεκλημένοι και οι πιστοί κατά τις Λιτανείες του Εσταυρωμένου και του Επιταφίου παρακαλούνται να φέρουν ευπρεπές σκούρο ένδυμα και μαύρη γραβάτα.
Πάσχα στη Ζάκυνθο: Έθιμα και παραδόσεις
Με κατανυκτικό τρόπο, χάρη στα έθιμα και τις παραδόσεις που αναπτύχθηκαν στη διάρκεια της ιστορικής πρόσδεσης του νησιού με λαούς και πολιτισμούς της δύσης, εορτάζεται το Πάσχα ή η Λαμπρή, όπως αναφέρεται στη λαϊκή παράδοση της Ζακύνθου.
Οι θρησκευτικές εκδηλώσεις χαρακτηρίζονται από την επτανησιακή πολυφωνική εκκλησιαστική μουσική και από έθιμα που έχουν βαθιές τις ρίζες τους στη θρησκευτική πίστη και στα διάφορα πληθυσμιακά ρεύματα που κυριάρχησαν στα Ιόνια νησιά.
Η επτανησιακή παράδοση σε συνδυασμό με τη θρησκευτική κατάνυξη των ημερών κάνουν τις ακολουθίες της μεγάλης εβδομάδας και την Ανάσταση του μεγάλου Σαββάτου, μια περίοδο με πολλά γοητευτικά στοιχεία που χιλιάδες ντόπιοι και επισκέπτες ζουν με συγκίνηση κάθε χρόνο.
Οι θρησκευτικές εκδηλώσεις αρχίζουν την Κυριακή των Βαΐων και συνεχίζονται τη Μεγάλη Τρίτη με την ακολουθία του Νυμφίου, τη Μεγάλη Τετάρτη, με το Μυστήριο του Ευχελαίου και από τη Μεγάλη Πέμπτη και μετά ακολουθεί ένα πυκνό πρόγραμμα εκδηλώσεων, μέρα και νύχτα που κρατά ξάγρυπνους πολλούς χριστιανούς και κορυφώνεται με την Ανάσταση, τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου.
Συγκεκριμένα το πρωί της μεγάλης Πέμπτης ανοίγουν οι θύρες όλων των ναών από νωρίς το πρωί για να υποδεχτούν τους πιστούς, ενώ οι καμπάνες χτυπούν για τελευταία φορά πριν την Ανάσταση.
Το πρωί τελείται η θεία λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου και το απόγευμα της ίδιας ημέρας η Ακολουθία του Όρθρου της Μεγάλης Παρασκευής, δηλαδή τα Άγια Πάθη.
Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί τελείται η ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και στη συνέχεια η ακολουθία του Εσπερινού, δηλαδή η Αποκαθήλωση.
Ο ιερέας κατεβάζει την ολόσωμη ξυλόγλυπτη εικόνα του Ιησού τυλιγμένη σε λευκό σεντόνι από το σταυρό και την περιφέρει εντός του ναού. Στη συνέχεια την τοποθετεί στον Επιτάφιο.
Την ίδια ημέρα στις 2 το μεσημέρι γίνεται με κατάνυξη και μεγαλοπρέπεια η μοναδική στον ορθόδοξο χριστιανικό κόσμο λιτανεία του Εσταυρωμένου στην πόλη. Χιλιάδες πιστοί συρρέουν στην κεντρική πλατεία του νησιού και ακολουθούν τη μυσταγωγική τελετή με τον Εσταυρωμένο και την περίφημη εικόνα της Mater Dolorosa μέχρι την εκκλησία του Αγίου Νικολάου των ναυτικών, όπου ο μητροπολίτης ευλογεί τους πιστούς και μεταφέρει τον Εσταυρωμένο στο εσωτερικό της εκκλησίας τον τοποθετεί στον Επιτάφιο.
Το βράδυ σε όλες τις εκκλησίες του νησιού ακολουθεί ο επιτάφιος θρήνος.
Ξημερώνοντας Μεγάλο Σαββάτο, στις 1:30 πμ, τελείται στον Μητροπολιτικό Ναό της πόλης η Ακολουθία του Όρθρου του Μεγάλου Σαββάτου ή ο Επιτάφιος Θρήνος και στις 4 το πρωί γίνεται η λιτανεία του Επιταφίου στην πόλη.
Με την επιστροφή της πομπής στο Ναό ακολουθεί ο Εσπερινός του Μεγάλου Σαββάτου και η πρώτη Ανάσταση, η γνωστή από τα βενετσιάνικα έθιμα Γκλόρια, σε ανάμνηση της δόξας του Χριστού μετά την Ανάσταση που συνοδεύεται από το σπάσιμο των πήλινων στην πλατεία του Αγίου Μάρκου αλλά και στις αυλές των σπιτιών.
